ਅਧਿਆਇ 1 ਰਸਾਇਣਕ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਅਤੇ ਸਮੀਕਰਣ
ਸਵਾਲ 1
ਹੇਠਾਂ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ
ਬਾਰੇ ਕਿਹੜਾ ਬਿਆਨ ਗਲਤ ਹੈ?
2
ਪੀ ਬੀ ਓ (ਸੇ) + ਸੀ (ਸੇ) → 2 ਪੀ ਬੀ (ਜ਼) + ਸੀਓ 2 (ਜੀ)
(a)
ਲੀਡ ਘੱਟ ਰਹੀ ਹੈ.
(ਬੀ)
ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਆਕਸੀਡਾਈਜ਼ਡ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ.
(c)
ਕਾਰਬਨ ਆਕਸੀਕਰਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ.
(ਡੀ)
ਲੀਡ ਆਕਸਾਈਡ ਘੱਟ ਰਿਹਾ ਹੈ.
(i)
(ਏ) ਅਤੇ (ਬੀ)
(ii)
(a) ਅਤੇ (c)
(iii)
(ਏ), (ਬੀ) ਅਤੇ (ਸੀ)
(iv)
ਸਭ
ਜਵਾਬ:
(i)
(ਏ) ਅਤੇ (ਬੀ)
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2
Fe2O3 + 2Al → Al2O3 + 2Fe
ਉਪਰੋਕਤ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਏ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ
(a) ਸੁਮੇਲ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ
(ਅ) ਦੋਹਰਾ ਉਜਾੜਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ
(c) ਸੜਨ ਵਾਲੀ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ
(ਡੀ) ਵਿਸਥਾਪਨ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ
ਜਵਾਬ:
(ਡੀ)
ਵਿਸਥਾਪਨ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3
ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਪਤਲਾ ਹਾਈਡ੍ਰੋਕਲੋਰਿਕ
ਐਸਿਡ ਲੋਹੇ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ? ਸਹੀ ਜਵਾਬ ਦਿਓ:
(ਏ) ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ
ਗੈਸ ਅਤੇ ਆਇਰਨ ਕਲੋਰਾਈਡ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ.
(ਬੀ) ਕਲੋਰੀਨ ਗੈਸ ਅਤੇ ਆਇਰਨ ਹਾਈਡ੍ਰੋਕਸਾਈਡ
ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ.
(c) ਕੋਈ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ.
(ਡੀ) ਲੋਹੇ ਦੇ ਲੂਣ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ.
ਜਵਾਬ:
(ਏ)
ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਗੈਸ ਅਤੇ ਆਇਰਨ ਕਲੋਰਾਈਡ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4
ਸੰਤੁਲਿਤ ਰਸਾਇਣਕ ਸਮੀਕਰਣ ਕੀ ਹੈ? ਰਸਾਇਣਕ ਸਮੀਕਰਣਾਂ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਸੰਤੁਲਿਤ ਬਣਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
ਜਵਾਬ:
ਸੰਤੁਲਿਤ ਰਸਾਇਣਕ ਸਮੀਕਰਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਤੱਤਾਂ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਪਰਮਾਣੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ.
ਪੁੰਜ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਦੇ ਕਾਨੂੰਨ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਰਸਾਇਣਕ ਸਮੀਕਰਨ ਸੰਤੁਲਿਤ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਕਥਨ ਦਾ ਰਸਾਇਣਕ ਸਮੀਕਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰੋ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਕਰੋ.
(ਏ) ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ
ਗੈਸ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ
ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਅਮੋਨੀਆ ਬਣਦੀ ਹੈ.
(ਬੀ) ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ
ਸਲਫਾਈਡ ਗੈਸ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਸਲਫਰ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ
ਦੇਣ ਲਈ ਹਵਾ ਵਿਚ ਜਲਦੀ ਹੈ.
(c) ਬੇਰੀਅਮ ਕਲੋਰਾਈਡ ਅਲਮੀਨੀਅਮ ਸਲਫੇਟ ਨਾਲ ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ
ਕਲੋਰਾਈਡ ਦੇਣ ਲਈ ਅਤੇ ਬੇਰੀਅਮ ਸਲਫੇਟ ਦੀ ਇੱਕ ਵਰਖਾ ਨਾਲ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ
ਕਰਦਾ ਹੈ.
(ਡੀ) ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ
ਧਾਤ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ
ਹਾਈਡ੍ਰੋਕਸਾਈਡ ਅਤੇ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ
ਗੈਸ ਦੇਣ ਲਈ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ
ਕਰਦੀ ਹੈ.
ਜਵਾਬ:
(a)
3H2 (g) + N2 (g) → 2NH3 (g)
(ਬੀ)
ਐਚ 2 ਐਸ (ਜੀ) + 3 ਓ 2 (ਜੀ) → ਐਸਓ 2 (ਜੀ) + 2 ਐਚ 2 ਓ (ਐੱਲ)
(c)
3BaCl2 (aq) + Al2 (SO4) 3 (aq) → 2AlCl3 (aq) + 3BaSO4 s (s)
(ਡੀ)
2 ਕੇ (ਸ) + 2 ਐਚ 2 ਓ (ਐੱਲ) → 2 ਕੇਓਐਚ (ਏਕਿ)) + ਐਚ 2 (ਜੀ)
ਪ੍ਰਸ਼ਨ.
ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਰਸਾਇਣਕ ਸਮੀਕਰਣਾਂ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਕਰੋ:
(a) HNO3 + Ca (OH) 2 → Ca (NO3) 2 + H2O
(ਬੀ) NaOH + H2SO4 O Na2SO4 + H2O
(c) NaCl + AgNO3 → AgCl + NaNO3
(ਡੀ) ਬਾਸੀਐਲ 2 + ਐਚ 2 ਐਸਓ 4 → ਬਾਐਸਓ 4 + ਐਚਸੀਐਲ
ਜਵਾਬ:
(ਏ)
2 ਐੱਨ.ਐੱਨ .3 + ਸੀਏ (ਓਐਚ) 2 → ਸੀਏ (ਐਨਓ 3) 2 + 2 ਐਚ
2 ਓ
(ਬੀ)
2 ਨਾਓਐਚ + ਐਚ 2 ਐਸਓ 4 → ਨਾ 2 ਐਸ ਓ 4 + 2 ਐਚ
2 ਓ
(c)
NaCl + AgNO3 → AgCl + NaNO3
(ਡੀ)
ਬਾਸੀਐਲ 2 + ਐਚ 2 ਐਸਓ 4 → ਬਾਐਸਓ 4 + 2 ਐਚ
ਸੀ ਐਲ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮਾਂ
ਲਈ ਸੰਤੁਲਿਤ ਰਸਾਇਣਕ ਸਮੀਕਰਨਾਂ ਲਿਖੋ:
(a) ਕੈਲਸੀਅਮ ਹਾਈਡ੍ਰੋਕਸਾਈਡ
+ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ
→ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਕਾਰਬੋਨੇਟ + ਪਾਣੀ
(ਅ) ਜ਼ਿੰਕ + ਸਿਲਵਰ ਨਾਈਟ੍ਰੇਟ inc ਜ਼ਿੰਕ ਨਾਈਟ੍ਰੇਟ + ਸਿਲਵਰ
(c) ਅਲਮੀਨੀਅਮ + ਕਾਪਰ ਕਲੋਰਾਈਡ → ਅਲਮੀਨੀਅਮ ਕਲੋਰਾਈਡ + ਕਾਪਰ
(ਡੀ) ਬੇਰੀਅਮ ਕਲੋਰਾਈਡ + ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ
ਸਲਫੇਟ → ਬੇਰੀਅਮ ਸਲਫੇਟ + ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ
ਕਲੋਰਾਈਡ
ਜਵਾਬ:
(a)
Ca (OH) 2 + CO2 → CaCO3 + H2O
(ਬੀ)
Zn + 2AgNO3 → Zn (NO3) 2 + 2 Ag
(c)
2Al + 3 CuCl2 → 2AlCl3 + 3 Cu
(ਡੀ)
ਬਾਸੀਐਲ 2 + ਕੇ 2 ਐਸਓ 4 → ਬਾਐਸਓ 4 + 2 ਕੇਸੀਐਲ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਲਈ ਸੰਤੁਲਿਤ ਰਸਾਇਣਕ ਸਮੀਕਰਣ ਲਿਖੋ ਅਤੇ ਹਰ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ
ਦੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰੋ:
(a) ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ
ਬਰੋਮਾਈਡ (aq) + ਬੇਰੀਅਮ ਆਇਓਡਾਈਡ (aq) → ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ
ਆਇਓਡਾਈਡ (aq) + ਬੇਰੀਅਮ
(ਅ) ਜ਼ਿੰਕ ਕਾਰਬਨੇਟ s ਜ਼ਿੰਕ ਆਕਸਾਈਡ (ਕਾਰਾਂ) + ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ
(ਜੀ) ਬਰੋਮਾਈਡ (ਜ਼)
(c) ਹਾਈਡਰੋਜਨ (g) + ਕਲੋਰਾਈਡ (g) → ਹਾਈਡਰੋਜਨ ਕਲੋਰਾਈਡ (g)
(ਡੀ) ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ
(ਆਂ) + ਹਾਈਡ੍ਰੋਕਲੋਰਿਕ
ਐਸਿਡ (ਏਕਿq) → ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ
ਕਲੋਰਾਈਡ (ਏਕਿ)) + ਹਾਈਡਰੋਜਨ (ਜੀ)
ਜਵਾਬ:
(a)
2KBr (aq) + Bal2 (aq) → 2Kl (aq) + BaBr2 (s)
ਕਿਸਮ: ਡਬਲ ਡਿਸਪਲੇਸਮੈਂਟ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ
(ਬੀ)
ZnCO3 (s) → ZnO (s) + CO2 (g)
ਕਿਸਮ: ਕੰਪੋਜ਼ੋਨਸ਼ਨ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ
(c)
H2 (g) + Cl2 (g) → 2HCl (g)
ਕਿਸਮ: ਸੰਜੋਗ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ
(ਡੀ)
ਮਿਲੀਗ੍ਰਾਮ (ਜ਼) + 2 ਐਚ ਸੀ ਐਲ (ਏਕਿ)) → ਐਮ ਜੀ ਸੀ ਐਲ 2 (ਏਕਿ)) + ਐਚ 2 (ਜੀ)
ਕਿਸਮ: ਵਿਸਥਾਪਨ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9
ਐਕਸੋਡੋਰਮਿਕ
ਅਤੇ ਐਂਡੋਥੋਰਮਿਕ
ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਦਾ ਕੀ ਮਤਲਬ ਹੈ? ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਦਿਓ.
ਜਵਾਬ:
ਐਕਸੋਡੋਰਮਿਕ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ: ਉਹ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਨੂੰ ਐਕਸੋਡੋਰਮਿਕ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਇਕ ਸਮੀਕਰਨ ਦੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੇ ਪਾਸੇ "+ ਹੀਟ"
ਲਿਖ ਕੇ ਐਕਸੋਡੋਰਮਿਕ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਦਰਸਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ.
ਉਦਾਹਰਣ:
(i)
C (s) + O2 (g) → CO2 (g) + ਹੀਟ
(ii)
N2 (g) + 3H2 (g) → 2NH3 (g) + ਗਰਮੀ
ਐਂਡੋਥਾਰਮਿਕ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆਵਾਂ: ਉਹ ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਿਆ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਗਰਮੀ ਲੀਨ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਨੂੰ ਐਂਡੋਥਾਰਮਿਕ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਇੱਕ ਐਂਡੋਥੋਰਮਿਕ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਇੱਕ ਰਸਾਇਣਕ ਸਮੀਕਰਨ ਦੇ ਉਤਪਾਦ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ "ਗਰਮੀ"
ਲਿਖ ਕੇ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ.
ਉਦਾਹਰਣ:
(i)
ਸੀ (s) + 2 ਐਸ
(s) → ਸੀਐਸ 2 (ਐੱਲ) - ਗਰਮੀ
(ii)
ਐਨ 2 (ਜੀ) + ਓ 2 (ਜੀ) → 2 ਐਨ (ਜੀ) - ਗਰਮੀ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10
ਸਾਹ ਨੂੰ ਐਕਸੋਥੋਰਮਿਕ
ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਕਿਉਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ? ਸਮਝਾਓ.
ਜਵਾਬ:
ਸਾਹ ਲੈਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਇਕ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਹ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਗਲੂਕੋਜ਼ bodyਰਜਾ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਸੈੱਲਾਂ ਵਿਚ ਆਕਸੀਜਨ ਨਾਲ ਜੁੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11
ਸੜਨ ਵਾਲੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆਵਾਂ
ਨੂੰ ਮਿਸ਼ਰਨ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮਾਂ
ਦੇ ਉਲਟ ਕਿਉਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ? ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮਾਂ
ਲਈ ਸਮੀਕਰਨ ਲਿਖੋ.
ਜਵਾਬ:
ਸੜਨ ਵਾਲੀ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਵਿਚ, ਇਕੋ ਮਿਸ਼ਰਣ ਟੁੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੋ ਜਾਂ ਵਧੇਰੇ ਸਰਲ ਪਦਾਰਥ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ.
ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ:
ਜਦੋਂ ਕਿ, ਇੱਕ ਸੰਜੋਗ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਵਿੱਚ, ਦੋ ਜਾਂ ਵਧੇਰੇ ਪਦਾਰਥ ਕੇਵਲ ਇੱਕਠੇ ਹੋ ਕੇ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਪਦਾਰਥ ਬਣਦੇ ਹਨ.
ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ:
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12
ਊਰਜਾ ਦੀ ਗਰਮੀ, ਰੌਸ਼ਨੀ ਜਾਂ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਜਾਂ
ਸੜਨ ਵਾਲੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆਵਾਂ
ਨੂੰ ਗਰਮੀ ਜਾਂ ਰੋਸ਼ਨੀ ਜਾਂ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਰਿਐਕਐਂਟਸ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਲਈ energyਰਜਾ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ. ਊਰਜਾ ਦੀ ਗਰਮੀ, ਰੌਸ਼ਨੀ ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। [ਸੀਬੀਐਸਈ 2015 (ਦਿੱਲੀ)]
ਜਵਾਬ:
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13
ਡਿਸਪਲੇਸਮੈਂਟ
ਅਤੇ ਡਬਲ ਡਿਸਪਲੇਸਮੈਂਟ
ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਵਿਚ ਕੀ ਅੰਤਰ ਹੈ? ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮਾਂ
ਲਈ ਸਮੀਕਰਨ ਲਿਖੋ.
ਜਵਾਬ:
ਵਿਸਥਾਪਨ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਵਿੱਚ, ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆਸ਼ੀਲ ਧਾਤ ਇਸਦੇ ਘੋਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆਸ਼ੀਲ ਧਾਤ ਨੂੰ ਡਿਸਪਲੇਸ ਕਰਦੀ ਹੈ. ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ,
Fe
(s) + CUSO4 (aq) u Cu (s) + FeSO4 (aq)
ਇਹ ਇਕ ਵਿਸਥਾਪਨ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਲੋਹੇ ਦੇ ਘੋਲ ਵਿਚੋਂ ਤਾਂਬੇ ਨੂੰ ਕੱlaਦਾ ਹੈ.
ਦੋਹਰਾ ਉਜਾੜਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਵਿੱਚ, ਹੱਲ ਵਿੱਚ ਦੋ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਆਪਣੇ ਆਯੋਨਾਂ ਦਾ ਆਦਾਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ. ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ,
AgNO3
(aq) + NaCl (aq) → AgCl (s) + NaNO3 (aq)
ਇਹ ਇਕ ਡਬਲ ਡਿਸਪਲੇਸਮੈਂਟ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸਿਲਵਰ ਨਾਈਟ੍ਰੇਟ ਅਤੇ ਸੋਡੀਅਮ ਕਲੋਰਾਈਡ ਐਕਸਚੇਂਜ ਕਲਾ ਅਤੇ NO3– ਆਇਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14
ਚਾਂਦੀ ਨੂੰ ਸੋਧਣ ਵਿਚ, ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਨਾਈਟ੍ਰੇਟ ਘੋਲ ਵਿਚੋਂ ਚਾਂਦੀ ਦੀ ਰਿਕਵਰੀ ਵਿਚ ਤਾਂਬੇ ਦੀ ਧਾਤ ਦੁਆਰਾ ਵਿਸਥਾਪਨ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ. ਸ਼ਾਮਲ ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਿਆ
ਨੂੰ ਲਿਖੋ.
ਜਵਾਬ:
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15
ਮੀਂਹ ਪੈਣ ਵਾਲੀ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ
ਤੋਂ ਤੁਹਾਡਾ ਕੀ ਮਤਲਬ ਹੈ? ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਦੇ ਕੇ ਸਮਝਾਓ.
ਜਵਾਬ:
ਇਕ ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਿਆ ਜਿਸ ਵਿਚ ਇਕ ਅਵਿਵਹਾਰਕ ਠੋਸ ਅਖਵਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਘੋਲ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ ਮੀਂਹ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ.
ਉਦਾਹਰਣ: ਜਦੋਂ ਆਇਰਨ (III) ਕਲੋਰਾਈਡ ਅਤੇ ਅਮੋਨੀਅਮ ਹਾਈਡ੍ਰੋਕਸਾਈਡ ਦਾ ਘੋਲ ਮਿਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਆਇਰਨ (III) ਹਾਈਡ੍ਰੋਕਸਾਈਡ ਦਾ ਭੂਰੇ ਰੰਗ ਦਾ ਪੂਰਕ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16
ਆਕਸੀਜਨ ਦੇ ਲਾਭ ਜਾਂ ਘਾਟੇ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਨੂੰ ਦੋ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਨਾਲ ਸਮਝਾਓ:
(a) ਆਕਸੀਕਰਨ ਅਤੇ
(ਅ) ਕਮੀ.
ਜਵਾਬ:
(ਏ)
ਆਕਸੀਕਰਨ: ਕਿਸੇ ਪਦਾਰਥ ਵਿਚ ਆਕਸੀਜਨ ਦੇ ਜੋੜ ਨੂੰ ਆਕਸੀਕਰਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ.
ਉਦਾਹਰਣ:
(i)
S (s) + O2 (g) → SO2 (g) (ਗੰਧਕ ਵਿੱਚ ਆਕਸੀਜਨ ਦਾ ਜੋੜ)
(ii)
2Mg (s) + O2 (g) → 2MgO (s) (ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ ਵਿਚ ਆਕਸੀਜਨ ਦਾ ਜੋੜ)
(ਬੀ)
ਕਟੌਤੀ: ਕਿਸੇ ਪਦਾਰਥ ਵਿਚੋਂ ਆਕਸੀਜਨ ਦੇ ਹਟਾਉਣ ਨੂੰ ਕਮੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ.
ਉਦਾਹਰਣ: (i) ਕਯੂਓ + ਐਚ 2 ਕਿu + ਐਚ 2 ਓ
ਇੱਥੇ, ਤਾਂਬੇ ਦੇ ਆਕਸਾਈਡ ਨੂੰ ਤਾਂਬੇ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਤਾਂਬੇ ਦੇ ਆਕਸਾਈਡ ਤੋਂ ਆਕਸੀਜਨ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ.
(ii)
ZnO + C → Zn + CO
ਇੱਥੇ, ਜ਼ਿੰਕ ਆਕਸਾਈਡ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਕ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਜ਼ਿੰਕ ਆਕਸਾਈਡ ਤੋਂ ਆਕਸੀਜਨ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17
ਹਵਾ ਨੂੰ ਗਰਮ ਕਰਨ 'ਤੇ ਇਕ ਚਮਕਦਾਰ ਭੂਰੇ ਰੰਗ ਦਾ ਤੱਤ' ਐਕਸ 'ਕਾਲੇ ਰੰਗ ਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਐਲੀਮੈਂਟ ‘ਐਕਸ’ ਦਾ ਨਾਮ ਦੱਸੋ ਅਤੇ ਕਾਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਮਿਸ਼ਰਿਤ ਬਣ ਗਏ।
ਜਵਾਬ:
ਐਲੀਮੈਂਟ ‘ਐਕਸ’ ਤਾਂਬਾ ਹੈ (ਕਯੂ).
ਕਾਲੇ ਰੰਗ ਦਾ ਮਿਸ਼ਰਣ ਤਾਂਬਾ ਆਕਸਾਈਡ (ਕਯੂਓ) ਹੁੰਦਾ ਹੈ. ਸ਼ਾਮਲ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਹੈ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18
ਅਸੀਂ ਲੋਹੇ ਦੇ ਲੇਖਾਂ 'ਤੇ ਪੇਂਟ ਕਿਉਂ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਾਂ?
ਜਵਾਬ:
ਪੇਂਟ ਲੋਹੇ ਦੇ ਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਹਵਾ, ਪਾਣੀ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿਚ ਆਉਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋਹੇ ਦੇ ਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਜੰਗਾਲ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੈ.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 19
ਤੇਲ ਅਤੇ ਚਰਬੀ ਵਾਲੀਆਂ ਖਾਣ ਪੀਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ
ਨਾਲ ਭਰੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ. ਕਿਉਂ?
ਜਵਾਬ:
ਖਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਤਾਜ਼ਾ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਆਕਸੀਡਾਈਜ਼ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ, ਖਾਣ ਪੀਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਨਾਲ ਭਰੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 20
ਹਰੇਕ ਨੂੰ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਨਾਲ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ (a) ਖੋਰ, (ਅ) ਨਸਬੰਦੀ.
ਜਵਾਬ:
())
ਖੋਰ: ਇਹ ਉਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਧਾਤ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਆਪਣੀ ਸਤਹ ਉੱਤੇ ਹਵਾ, ਨਮੀ ਜਾਂ ਰਸਾਇਣਕ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੱਕ ਐਸਿਡ) ਦੀ ਕਿਰਿਆ ਨਾਲ ਖਾਧੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ.
ਉਦਾਹਰਣ: ਜਦੋਂ ਲੋਹੇ ਨੂੰ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਨਮੀ ਵਾਲੀ ਹਵਾ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿਚ ਲਿਆਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਦੀ ਸਤਹ ਭੂਰੇ, ਭੜਕੀਲੇ ਪਦਾਰਥ ਦਾ ਪਰਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਜੰਗਾਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਜੰਗਾਲ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਹਾਈਡਰੇਟਡ ਆਇਰਨ (III) ਆਕਸਾਈਡ
ਹੁੰਦਾ ਹੈ [Fe2O3.xH20].
(ਬੀ)
ਨਸਬੰਦੀ: ਕੋਝਾ ਬਦਬੂ ਅਤੇ ਸਵਾਦ ਦੁਆਰਾ ਚਿੰਨ੍ਹਿਤ ਭੋਜਨ ਵਿਚ ਚਰਬੀ ਅਤੇ ਤੇਲਾਂ ਦੇ ਹਵਾਈ ਆਕਸੀਕਰਨ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਨਸਬੰਦੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ.
ਨਸਲਵਾਦ ਚਰਬੀ ਅਤੇ ਤੇਲਾਂ ਵਿਚ ਤਿਆਰ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਾਫ਼ੀ ਸਮੇਂ ਲਈ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਾਣ ਲਈ ਅਯੋਗ ਬਣਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ.
ਚਰਬੀ ਅਤੇ ਤੇਲਾਂ ਵਾਲੇ ਭੋਜਨ ਵਿਚ ਐਂਟੀ-ਆਕਸੀਡੈਂਟ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਕੇ ਨਸਲ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ. ਇਸ ਨੂੰ ਸੀਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਨਾਲ ਚਰਬੀ ਅਤੇ ਤੇਲ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਭੋਜਨ ਫਲੱਸ਼ ਕਰਕੇ ਵੀ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ.
